- تحقيق درباره اهميت و ضرورت علم آموزي از ديدگاه اسلام
فهرست مطالب
مقدمه
چرا اسلام به دانش اندوزي همراه با پارسايي تاكيد مينمايد ؟
موانع دست يابي به علم حقيقي
1- پيروي از حدس و گمان
2- تقليد كوركورانه
3- شتاب زدگي
4- تمايلات نفساني
چرا اسلام تقليد كوركورانه از بزرگان جامعه را عامل گمراهي ميداند ؟
منظور از انگيزه الاهي ( اخلاص ) داشتن در آداب آموختن چيست ؟
دو معيار براي ارزش گذاري كاراخلاقي و ارزشمند در زمينه آداب آموختن چيست ؟
منظور از نيت بعنوان يك ارزش اخلاقي چيست ؟
ارتباط نيت با خداوند درجات و مراتب مختلفي دارد آنها را نام ببريد( مراتب رضايت الاهي )
نشانه ي نيت الهي داشتن در تحصيل علم چيست ؟
مرتبهي علم از نظر عقل:
فضيلت علم از قرآن:
صفات كلي علما در قرآن:
ايمان
توحيد
بكاء براي خداوند متعال
خشوع
خشيت
وظايف مشترك استاد و دانشجو نسبت به علم
1ـ خلوص نيت و داشتن انگيزه الهي:
2_ رعايت اخلاق اسلامي و داشتن تهذيب نفس:
3ـ داشتن تعهد نسبت به مملكت و عدم الگوپذيري از شرق و غرب:
4_عملي كردن آموخته ها:
5ـ تقويت توان علمي، آموزشي و پژوهشي خود و مطالعه مستمر:
6ـخودداري ازجدال وستيزه جويي دربحث:
۷ـ آگاهي از مسائل روز و دخالت در امور اجتماعي وسياسي:
8ـانعطاف و تسليم بودن در برابر حق:
9ـاحساس مسئوليت در قبال محيط و نظام آموزشي
وظايف دانشجو در قبال استاد:
وظايف استاد نسبت به دانشجومقدمه
اهميت آن به حدي است كه :
1-نخستين آياتي كه بر پيامبر نازل شد بهترين دليل بر جايگاه ويژه تعليم و تعلم در اسلام است
2- علم آموزي واجب عمومي بوده و بر هرمسلماني واجب گرديده است
3- ضرورت يادگيري علم ضرورتي مطلق است يعني نه قيد مكاني و زماني دارد و نه محدوديتي ديگرچرا اسلام به دانش اندوزي همراه با پارسايي تاكيد مينمايد ؟
زيرا پارسايي و تقوا سبب ميشود فطرت انسان به پاكي و زلالي نخستين خود بازگردد تا فراگيري و پذيرش حقايق براي او بيشتر و تسهيل تر شود و به آساني بتواند بدون دخالت هواهاي نفساني حقايق را پذيرفته و به دانش هاي سودمند و انديشه هاي درست دست يابد و ديگر اينكه تفكر آدمي را از بند اسارت شيطان دروني و بيروني آزاد نمايد.
موانع دست يابي به علم حقيقي يا ( لغزشهاي اخلاقي علم آموزي و خردورزي ) را نام ببريد.
1- پيروي از حدس و گمان
2- تقليد كوركورانه
3- شتاب زدگي
4- تمايلات نفساني
• پيروي از حدس و گمان : چون دستيابي به يقيين و تشخيص واقعيت براي برخي از آدميان دشوار است لذا به جاي پيروي از يقيين ، تفكر عقلاني و علمي به پيروي از حدس و گمان روي آورده و مبناي خود را بر اساس راحت طلبي و گمان بنا ميكنند
• تقليد كوركورانه يعني اينكه انسان به جاي آنكه آزادانه و محققانه بيانديشد مهار تفكر خود را به دست ديگران بسپارد و باورهاي عمومي و اجتماعي را به سادگي و بدون تفكر بپذيرد
• شتاب زدگي : گاهي اوقات انسان در باره موضوعي تحقيق كامل نميكند و با توجه به اطلاعات كمي كه در مورد يك موضوع پيدا ميكند بدون توجه به جوانب مسئله و احاطه داشتن به آن در داوريهاي علمي خود شتاب زده اظهار نظر ميكند .
• تمايلات نفساني : حب ، بغض ، جهت گيري هاي تعصب آميز ، خود بزرگ بيني ،و ساير تمايلات نفساني باعث ميشود مسير تعليم و تفكر منحرف گردد و نتوانيم به جمال حقيقت نائل گرديم و آنها ثمره اي جز سستي و ضعف عقل و گمراهي علمي انسان ندارندچرا اسلام تقليد كوركورانه از بزرگان جامعه را عامل گمراهي ميداند ؟
چون اسلام يكايك انسان ها را داراي شخصيتي مستقل دانسته « فرد را مسئول « ميشناسد وهرگونه دنباله روي و تقليد كوركورانه از بز رگان جامعه را عامل گمراهي ميشماردمنظور از انگيزه الاهي ( اخلاص ) داشتن در آداب آموختن چيست ؟
يعني براي آموختن و انجام آن ميبايست نيت خوب داشته باشيم زيرا نيت و انگيزه تحصيل بيش از خود عمل اهميت دارد و ماهيت هر عمل با توجه به نيتي كه فرد در انجام آن داشته است مشخص ميگردددو معيار براي ارزش گذاري كاراخلاقي و ارزشمند در زمينه آداب آموختن چيست ؟
1- حسن فعلي : يعني خوب بودن كار
2- حسن فاعلي : يعني نيت خوب داشتن در انجام آن ( صرفا” براي رضايت خداوند انجام گرفته باشد )ارتباط نيت با خداوند درجات و مراتب مختلفي دارد آنها را نام ببريد( مراتب رضايت الاهي )
1- برخي به نيت بهره مندي از نعمت هاي الاهي و دخول در بهشت كارهاي خود را انجام ميدهند
2- هدف برخي ديگر در انجام كارهاي خود ، رهايي از عذاب الاهي و ترس از جهنم است
3- برخي در انجام كارهايشان صرفا” رضايت و خشنودي خداوند را در نظر ميگيرند نه چيز ديگررامنظور از نيت بعنوان يك ارزش اخلاقي چيست ؟
منظور اين نيست كه انسان در حين انجام كار بگويد اين كار را براي رضاي خدا انجام ميدهم يا آن را در ذهنش خطور دهد بلكه منظور اينست كه تنها عاملي كه موجب انجام اين كار شود انگيزه الهي و پيروي ازخداوند باشد نه آنكه از روي ريا و خوشايند ديگران بخواهد آن عمل را انجام دهد
نشانه ي نيت الهي داشتن در تحصيل علم چيست ؟
اين است كه به همان اندازه كه علم و دانش انسان افزايش مي يابد لذت دروني او در برابر خودش و تواضعش در برابر مردم و خوف و خشيتش در برابر خدا ي متعال و دركش نسبت به دين و حقايق الهي نيز افزايش يابدمرتبهي علم از نظر عقل:
عقلاً فضيلت و شرف علم بديهي است. به طوري تا اكنون هيچ انساني خوبي و پربها بودن علم را انكار نكرده است؛ چون به خوبي ميداند كه ما وجه تمايز و اصل شرافت انساني علم است و بدون آن، اين موجود ناطق فرقي با ساير حيوانات نخواهد داشت.
انسانها به بركت علم، در دنيا و آخرت كامياب ميگردند. نعمتهايي كه ما در دنيا از آنها بهرهمنديم ثمره يافته از علم و دانش است. بدون علم راه از بيراهه مشخص نميگردد و آدمي در گرداب جهل و وحشت غرق خواهد شد. بنابر اين عقلاً ارزش علم مسلّم است و در اين باره هيچ بحثي نيست.فضيلت علم از قرآن:
فَفَهَّمْنَاهَا سُلَيْمَانَ وَكُلًّا آَتَيْنَا حُكْمًا وَعِلْمًا
ما بهترين راه حل در مسأله قضاوت را به سليمان فهمانديم، و به هريك از آن دو داوري و دانش آموختيم.
إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ
تنها بندگان دانا و دانشمند، از خدا، ترس آميخته با تعظيم دارند. قطعاً خداوند توانا و چيره ( در كار جهان آرائي است ) و بس آمرزگار (براي بندگان توبه كار و اميدوار به الطاف كردگاري) است.
هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ
بگو: آيا كساني كه (وظيفهي خود را در قبال خدا) ميدانند، با كساني كه (چنين چيزي را) نميدانند، برابر و يكسانند؟! (هرگز). تنها خردمندان (فرق اينان را با آنان تشخيص مي دهند، و از آن) پند و اندرز ميگيرند .
يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ
خداوند به كساني از شما كه ايمان آوردهاند و بهره از علم دارند، درجات بزرگي مي بخشد.صفات كلي علما در قرآن:
به طور كلي در قرآن پنج منقبت بزرگ براي علما تنصيص شده است كه عبارتاند از:
1ـ ايمان:( وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آَمَنَّا).
2- توحيد: شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُو(.
3ـ بكاء براي خداوند متعال: (قُلْ آَمِنُوا بِهِ أَوْ لَا تُؤْمِنُوا إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ سُجَّدًا).
كساني كه قبل از نزول قرآن، دانش و آگهي بديشان داده شده است (و با تورات و انجيل راستين سروكار داشته اند)، هنگامي كه قرآن بر آنان خوانده مي شود، سجده كنان بر رو ميافتند (و سر تسليم در برابر خدا فرود مي آورند و او را سپاس مي گويند كه ايشان را با نعمت ايمان نواخته است).
4ـ خشوع:( قُلْ آَمِنُوا بِهِ أَوْ لَا تُؤْمِنُوا إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ سُجَّدًا (107) وَيَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولًا (108) وَيَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهُمْ خُشُوعًا).
بگو: (اي كافران ! مي خواهيد) به قرآن ايمان بياوريد يا ايمان نياوريد، (اختيار خوشبختي و بدبختي خودتان را داريد، ولي بدانيد كه اعجاز و حقيقت قرآن روشن است) و كساني كه قبل از نزول قرآن ، دانش و آگهي بديشان داده شده است (و با تورات و انجيل راستين سروكار داشته اند)، هنگامي كه قرآن بر آنان خوانده مي شود ، سجده كنان بر رو مي افتند (و سر تسليم در برابر خدا فرود مي آورند و او را سپاس مي گويند كه ايشان را با نعمت ايمان نواخته است). و (در حال اين سجده عاشقانه) مي گويند: پروردگارمان پاك و منزّه است (از اين كه در وعده نعمت بهشت و وعيد عذاب دوزخ خلاف كند) مسلّماً وعده پروردگارمان انجام شدني است . و (بار ديگر) بر چهره ها فرو مي افتند و مي گريند و (اشك شادي مي ريزند، و مواعظ قرآن) بر تواضع آنان (در برابر خدا) مي افزايد.
5ـ خشيت: (إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ
تنها بندگان دانا و دانشمند، از خدا، ترس آميخته با تعظيم دارند.
یکشنبه ۱۹ آذر ۹۶ | ۲۲:۱۴ ۲۷ بازديد
تا كنون نظري ثبت نشده است